استاندارد OHSAS 18001 

چنانچه سازمانها و شرکتهای صنعتی، خواستار ایجاد محیطی امن و بدور از خطر، برای پرسنل خود باشند، بایستی الزامات استاندارد بین المللی ایمنی و بهداشت شغلی را رعایت نمایند. این استاندارد جهانی که بنام OHSAS18001 معروف است، تمامی الزامات مورد نیاز برای ایجاد محیط امن و سالم برای پرسنل را دارا میباشد، هرچند همانطور که خود این استاندارد بیان نموده است، این استاندارد نمیتواند باعث ایجاد مصونیت از تعهدات قانونی سازمانها باشد و زمانی یک سازمان میتواند با خیالی آسوده به فعالیت خود ادامه دهد که علاوه بر رعایت الزامات استاندارد ایمنی و بهداشت شغلی، کلیه الزامات قانونی مرتبط با فعالیت سازمان را نیز، رعایت نماید.

سری ارزیابی های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای یا OHSAS همراه با راهنمای اجرایی آن، OHSAS 18002 با هدف پاسخ به نیاز فوری سازمانها به یک استاندارد نظام مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای که با آن بتوانند نظامهای مدیریت خود را مورد ارزیابی قرار دهند، تدوین شده است. استاندارد OHSAS 18001 بصورت هماهنگ با استانداردهای ISO 9001 و ISO 14001 تدوین شده تا یکپارچه نمودن نظامهای مدیریت کیفیت، زیست محیطی و ایمنی و بهداشت در سازمان تسهیل گردد. آخرین نسخه از این استاندارد، مربوط به سال 2007 میباشد و راهنمای استقرار این استاندارد، OHSAS18002 نیز مربوط به سال 2008 است.

ساختار OHSAS 18001 مانند سایر مدلهای متداول سیستمهای مدیریت، مشتمل بر شش بخش میباشد:

نیازمندیهای عمومی

خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای

طرح ریزی

اجرا و عملیات

بررسی و اقدام اصلاحی

بازنگری مدیریت

رفع ریسک ها و مخاطرات

OHSAS18001 سیستم مدیریت سازمان را از جنبه های مختلف مورد سنجش قرار می دهد. حوزه کاربرد آن به مواردی همچون سیاست های ایمنی و بهداشت شغلی سازمان، ماهیت فعالیتها و شرایطی که سازمان در آن فعالیت می کند بستگی دارد. 

 یک سیستم مدیریت موفق باید بر مبنای موارد زیر برقرار باشد:

ـ خط مشی مناسب برای سازمان در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی

ـ شناسایی الزامات قانونی و ریسک های ایمنی و بهداشت شغلی

ـ اهداف و برنامه هایی که بهبود مستمر را تضمین می کنند

ـ اقدامات مدیریتی که ریسک های ایمنی و بهداشت شغلی را کنترل می کنند

ـ پایش عملکرد سیستم ایمنی و بهداشت شغلی

ـ بازنگری، ارزیابی و بهبود مستمر سیستم

مراحل اخذ گواهینامه استاندارد ایمنی و بهداشت حرفه‌ای

روند دریافت گواهینامه OHSAS 18001 مانند سایر الگوها میباشد. یعنی پس از آنکه این سیستم در سازمان مستقر گردید، در ابتدا یک بازدید اولیه (پیش ممیزی) و بررسی سیستم مستندات صورت میگیرد که در صورت وجود مشکل باید اقدامات اصلاحی لازم انجام گیرد. سپس ارزیابی اصلی انجام شده و ممیزین بدنبال شواهدی عینی برای اثبات انطابق با الزامات مطرح شده و همچنین برآورده شدن اهداف و مقاصد تعیین شده، میباشند. اگر در ممیزی اصلی، مشکلی وجود داشته باشد، کارفرما باید پیش از انجام ممیزی بعدی، اقدامات اصلاحی مورد نیاز را انجام دهد. در صورت موفقیت، گواهینامه OHSAS 18001 به کارفرما داده خواهد شد.

استاندارد OHSAS 18001-2007 برای چه سازمانهایی کاربرد دارد:

این استاندارد برای کلیه سازمانها و موسسات اعم از صنعتی، غیرصنعتی، تولیدی، پیمانکاری، ساخت و ساز، نصب و خدماتی که میخواهند محیط ایمنی را برای ذینفعانشان ایجاد کنند، کاربرد دارد.

برخی از فوائد استقرار این استاندارد بشرح زیر است:

ـ کاهش حوادث توسط سیستماتیک و منظم نمودن فعالیتهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.

ـ اطمینان از قانونمندی تمامی فعالیتهای کاری بدلیل پیروی از همه نیازمندیهای قانونی که شرکت باید آنرا اجرا نماید.

ـ بهبود انگیزش و آگاهی کارکنان بعلت درگیر نمودن مدیریت ارشد و مشارکت او در فرآیندهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.

 استاندارد  ISO 14001

استانداردهای خانواده ISO14000 شامل استانداردهای بین‌المللی در رابطه با سیستم‌های زیست محیطی می‌باشند. این استانداردها در سال 1996 میلادی توسط کمیته فنی 207 سازمان ایزو بوجود آمدند. یک سیستم مدیریت زیست محیطی میتواند بعنوان بخشی از سیستم جامع مدیریت به حساب آید. این سیستم شامل ساختار سازمانی، فعالیتهای طرح‌ریزی، تعریف مسوولیت‌ها، تعیین روش‌ها و فرآیندها و همچنین در اختیارگیری منابع لازم برای تهیه، اجرا، بازنگری و حفظ خط مشی زیست محیطی سازمان است.

این استاندارد، یک سازمان را ملزم می‌سازد که:

الف. یک خط مشی زیست محیطی مناسب ایجاد نماید.

ب. جنبه‌های زیست محیطی ناشی از فعالیتها، محصولات و خدمات گذشته، موجود یا برنامه‌ریزی شده سازمان را بمنظور تعیین پیامدهای بارز زیست محیطی، شناسایی نماید.

ج. قوانین قابل اعمال و سایر الزاماتی که سازمان تقبل کرده است را شناسایی نماید.

د. اولویت‌ها را شناسایی و اهداف کلان و خرد زیست محیطی مناسب را تعیین کند.

ه. ساختار و برنامه یا برنامه‌هایی برای اجرای خط مشی و دستیابی به اهداف کلان و خرد، ایجاد نماید.

و. طرح‌ریزی، کنترل، پایش، اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه، ممیزی و بازنگری فعالیتها را تسهیل نماید تا اطمینان حاصل شود که هم خط مشی مورد تبعیت قرار می‌گیرد و هم نظام مدیریت زیست محیطی همچنان مناسب برقرار می‌ماند.

ز. توانایی سازگاری با شرایط متغیر را داشته باشد.

سازمانی که فاقد نظام مدیریت زیست محیطی می‌باشد، بایستی نخست وضعیت فعلی خود را در ارتباط با محیط زیست از طریق بازنگری مشخص نماید. انجام کلیه مراحل بازنگری و برنامه‌ریزی برای شروع اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه، نیازمند یاری مشاور می‌باشد.

مزایا و دستاوردهای بکارگیری استاندارد ISO 14001

 - حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از آلودگی

 - صرفه جویی در مصرف انرژی و بکارگیری انرژی های تجدید پذیر

 - تقلیل ضایعات و کاهش اثر ضایعات

 - استفاده از روش های بازیافت بمنظور استفاده مجدد از مواد

 - کاهش هزینه ها و سودآوری بلند مدت در سازمان

- بهبود ارتباطات درون و برون سازمانی

 - ارتقا بهره وری

 - شناسایی پیامدهای زیست محیطی

 - در دسترس بودن اطلاعات کافی جهت تعیین پیامدهای واقعی و تصمیم گیری جدید

 - اطمینان خاطر از آمادگی و واکنش مناسب کارکنان در وضعیت های اضطراری

 - افزایش شانس بقا و ادامه عملیات سازمان در وضعیت های اضطراری

 تعهدات اساسی :

 - بهبود مستمر

 - پیشگیری از آلودگی

 - تبعیت از قوانین و مقررات و سایر الزامات